Ο Πυρόχρους Γύπας

Ο Πυρόχρους Γύπας

Ο Πυρόχρους Γύπας Gyps fulvus είναι το μοναδικό είδος Γύπα που απαντά στην Κύπρο, και το πιο κοινό από τα τέσσερα είδη γύπα που απαντούν στην Ευρώπη. Με τον υφιστάμενο πληθυσμό γύρω στα 20 άτομα, η Κύπρος φιλοξενεί τον μικρότερο πληθυσμό Γύπα στην Ευρώπη.

Ως πτωματοφάγο ζώο, ο Πυρόχρους Γύπας, όπως και όλα τα είδη γύπα, ειδικεύεται στην κατανάλωση κουφαριών ζώων. Τρέφεται με ψοφίμια κτηνοτροφικών ζώων μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, με ιδιαίτερη προτίμηση στα μαλακά μέρη του ζώου, όπως οι μύες, τα σπλάχνα και τα εντόσθια. Το εξαιρετικά διαβρωτικό οξύ του στομαχιού του τον προστατεύει από επικίνδυνες βακτηριδιακές ασθένειες, όπως η χολέρα και ο άνθρακας. Καταναλώνοντας λοιπόν τα ψοφίμια, εξαλείφει βακτήρια και άλλους παθογόνους οργανισμούς που θα ήταν επικίνδυνα για άλλα ζώα, καθαρίζοντας έτσι τη φύση μετά τον θάνατο.

Για να βρει φαγητό, δημιουργεί ομάδες με άλλους γύπες, οι οποίοι συνεργάζονται καλύπτοντας μεγάλες αποστάσεις μακριά από την αποικία τους, ψάχνοντας ενδελεχώς ανοιχτές περιοχές. Στηριζόμενος στην ισχυρή του όραση ή βασιζόμενος στις κινήσεις άλλων πουλιών (π.χ. κορακοειδή), που τρέφονται επίσης με νεκρά ζώα εντοπίζει ψοφίμια πριν τη σήψη, πράγμα ιδιαίτερα ωφέλιμο ειδικά σε χώρες με ζεστό κλίμα, όπου τα νεκρά ζώα αποτελούν εστίες μόλυνσης.

© Ricos Gregoriou
© Ricos Gregoriou

Τα άτομα αρχίζουν να αναπαράγονται μετά τα τέσσερα-πέντε χρόνια και η αναπαραγωγική περίοδος ξεκινά συνήθως τον Δεκέμβριο με την κατασκευή της φωλιάς σε γκρεμό. Κάθε ζευγάρι γεννά ένα αυγό, το οποίο επωάζουν και τα δύο φύλα αλλάζοντας βάρδια δύο φορές την ημέρα, αλλά κυρίως το θηλυκό, για περίπου 50 μέρες. Μέχρι το νεαρό να μπορέσει να πετάξει, περνούν περίπου 3-4 μήνες, κατά τους οποίους και τα δύο φύλα φέρνουν τροφή στη φωλιά.

Παρόλη την ουράνια επιβλητικότητά τους που συναρπάζει χιλιάδες φυσιοδίφες και φωτογράφους άγριας ζωής σε όλο τον κόσμο, οι γύπες, δυστυχώς, είναι παρεξηγημένα πλάσματα. Στη λαϊκή κουλτούρα φέρουν τον στερεοτυπικό ρόλο του ‘κακού’ και παρουσιάζονται συχνά ως απειλητικοί και νοσηροί. Είναι λογικό οι διατροφικές τους συνήθειες και η όχι και τόσο χαριτωμένη όψη τους να απωθεί κάποιους. Κατά παράδοξο τρόπο όμως, είναι αυτές οι διατροφικές τους συνήθειες που τους καθιστούν αναπόσπαστο κομμάτι του οικοσυστήματος. Η απώλεια των γυπών θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας και την ευημερία μας. Διαβάστε εδώ γιατί χρειαζόμαστε τους γύπες.

Pentadaktylos Mountains © Silvio A. Rusmigo
Πενταδάκτυλος © Silvio A. Rusmigo

Σήμερα και στο παρελθόν: O πληθυσμός του Γύπα στην Κύπρο

Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, οι γύπες ήταν τόσο πολυάριθμοι που οι πρώτες ιστορικές παρατηρήσεις του είδους στην Κύπρο αναφέρονται στο πόσο κοινός ήταν στις πεδιάδες, παρομοιάζοντας τις συγκεντρώσεις του με κοπάδια προβάτων. Παλιά υπήρχαν τουλάχιστον 15 αποικίες Γύπα σε διάφορες τοποθεσίες σε ολόκληρη την Κύπρο, από τον Πενταδάκτυλο μέχρι και τη χερσόνησο του Ακάμα, και εκατοντάδες γύπες πετούσαν στους ουρανούς.

Ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 λόγω αλλαγών στη γεωργία και την κτηνοτροφία, πράγμα το οποίο σήμαινε τη μείωση της διαθέσιμης τροφής για τον Γύπα. Τις δεκαετίες του 1980 και 1990 σημειωθήκαν μαζικές δηλητηριάσεις του είδους που επέφεραν μεγάλα πλήγματα στον πληθυσμό, εξαιτίας της τοποθέτησης δηλητηριασμένων δολωμάτων για την εξόντωση αδέσποτων σκυλιών, αλεπούδων και κορακοειδών. Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο πληθυσμός του Γύπα μειώθηκε ραγδαία φτάνοντας μόλις 8-10 ζευγάρια και το 2012 το μέγεθος του πληθυσμού εκτιμάται ότι είχε φτάσει τα 10-11 άτομα.

Μεταξύ 2011 και 2014, ο πληθυσμός του Γύπα ενδυναμώθηκε χάρη στο έργο ΓΥΠΑΣ, στο πλαίσιο του οποίου απελευθερώθηκαν στην Κύπρο 25 κρητικοί Γύπες.

Σήμερα (Δεκέμβριος 2019) παραμένει εξαιρετικά μειωμένος με περίπου 20 άτομα και μόνο 1-3 ζευγάρια να φωλιάζουν ετησίως, και με μία μοναδική αποικία, η οποία βρίσκεται στους Γκρεμνούς Επισκοπής, στις Βρετανικές Βάσεις.

Μικροί πληθυσμοί όπως αυτός είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στην εξαφάνιση, εξαιτίας τυχαίων γεγονότων και των επιπτώσεων της αναπόφευκτης αιμομιξίας. Στην Κύπρο, παρατηρήσεις 10 ή περισσότερων ατόμων μαζί δεν είναι ασυνήθιστες, που σημαίνει ότι το μισό ή και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μπορεί να βρίσκεται στην ίδια τοποθεσία την ίδια στιγμή. Για τον λόγο αυτό, η δευτερογενής δηλητηρίαση λόγω δηλητηριασμένων δολωμάτων μπορεί να προκαλέσει καταστροφική θνησιμότητα. Το πρόγραμμα LIFE with Vultures θα υλοποιήσει δράσεις για την αντιμετώπιση αυτής τη απειλής και άλλων για το είδος. Διαβάστε περισσότερα για τις απειλές που αντιμετωπίζει ο Γύπας στην Κύπρο εδώ.

elΕλληνικά
Scroll to Top