Απειλές
Απειλές
Δηλητηρίαση
Μολονότι είναι παράνομη σύμφωνα με την Εθνική και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο είναι ένα ευρύ και ύπουλο πρόβλημα στην Κύπρο. Η σκόπιμη δηλητηρίαση έχει τεκμηριωθεί ως ένας από τους σοβαρότερους παράγοντες που απειλούν την άγρια πανίδα και την διατήρηση της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη και αποτελεί την κύρια αιτία της ταχείας μείωσης του πληθυσμού του Γύπα στην Κύπρο από τη δεκαετία του 1950. Τα δηλητηριασμένα δολώματα είναι ένας αδίστακτος δολοφόνος όχι μόνο για τους Γύπες αλλά και για ένα ευρύ φάσμα άλλων προστατευόμενων ειδών, συμπεριλαμβανομένων άλλων αρπακτικών πουλιών (π.χ. Σπιζαετός, Διπλογέρακο και Γερακίνα) και άλλα είδη πανίδας. Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί μία μέθοδο μαζικής και μη επιλεκτικής θανάτωσης, καθώς μπορεί να προκαλέσει μαζική θανάτωσηδιαφορετικών ειδών σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς καμία δυνατότητα ποσοτικού ελέγχου. Δύο άλλα είδη Γύπα είναι ευάλωτα στη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Κύπρο: ο Ασπρόγυπας (Neophron percnopterus) και ο Μαυρόγυπας (Aegypius monachus). Το πρώτο είδος αποτελεί σπάνιο περαστικό μετανάστη στην Κύπρο, ενώ ο τελευταίος κατοικούσε το νησί προηγουμένως, αλλά εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 ως αποτέλεσμα δηλητηριάσεων.
Τα δηλητηριασμένα δολώματα χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον για τον έλεγχο θηρευτών, την προστασία περιοχών κυνηγίου και συγκομιδής, καθώς και ως ένα μέσο για την επίλυση διαμαχών μεταξύ ανθρώπων (π.χ. για να αποτραπεί το κυνήγι από ορισμένες περιοχές). Οι Γύπες, παρόλο που δεν είναι ο στόχος, αποτελούν τα πιο πιθανά θύματα δηλητηριασμού, καθώς είναι πτωματοφάγα ζώα και τρέφονται σε μεγάλες ομάδες που σημαίνει ότι πολλοί Γύπες μπορούν να δηλητηριαστούν ταυτόχρονα από ένα και μόνο δηλητηριασμένο ψοφίμι (Ogada et al. 2011). Συγκεκριμένα, σε ένα περιστατικό μαζικής δηλητηρίασης που συνέβη μεταξύ Νοεμβρίου 2015 και Μαρτίου 2016, τουλάχιστον 8 Γύπες βρέθηκαν νεκροί ως αποτέλεσμα τοποθέτησης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην περιοχή του Ποταμού του Παραμαλίου κοντά στο χωριό Στερακόβου. Περιστατικά όπως αυτό τα οποία συμβαίνουν ακόμα και σε περιοχές Natura 2000 που έχουν ζωτική σημασία για το είδος, μπορούν να εξαλείψουν ολόκληρο τον πληθυσμό του Γύπα στην Κύπρο.
Μία από τις κύριες δυσκολίες που προκύπτουν κατά την αντιμετώπιση αυτής της κύριας απειλής είναι η εξεύρεση των δηλητηριασμένων δολωμάτων τα οποία μπορεί να είναι διάσπαρτα σε μεγάλες εκτάσεις, και η ανάκτησή τους από την ύπαιθρο σε πρώιμο στάδιο για την αποτροπή περεταίρω απωλειών άγριας ζωής μέσω δευτερογενούς δηλητηρίασης. Επιπλέον, η αδυναμία της εξεύρεσης των υπεύθυνων για τέτοιου είδους περιστατικά μέσω εγκληματολογικών και τοξικολογικών αναλύσεων καθώς και η ποινική δίωξή τους υποδεικνύουν ότι υπάρχει απόλυτη ατιμωρησία για τέτοιου είδους εγκλήματα στο νησί. Ωστόσο, το πρόγραμμα «Ζωή με τους Γύπες» στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτής της απειλής σε πολλαπλά επίπεδα, διαβάστε περισσότερα εδώ για να μάθετε πώς.
Απειλές
Ηλεκτροπληξία και προσκρούσεις με ηλεκτρικά καλώδια
Αν και μόνο ένα πιθανό περιστατικό πρόσκρουσης με ηλεκτρικά καλώδια έχει καταγραφεί στο νησί μέχρι τώρα (Δεκέμβριο του 2018), οι προσκρούσεις αυτές θεωρούνται κύρια απειλή που έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει αρνητικά την ανάκαμψη του πληθυσμού του Γύπα και τη διατήρησή του. Ακόμη και ο θάνατος ενός ατόμου με την τρέχουσα κατάσταση του πληθυσμού είναι μια σημαντική απώλεια. Στην πραγματικότητα, τα εναέρια καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος αποτελούν έναν από τους κυριότερους παράγοντες μη φυσικής θνησιμότητας για τα πουλιά σε ολόκληρο τον κόσμο (Jenkins et al. 2010). Γύρω στα 64 εκατομμύρια πουλιά διαφόρων ειδών σκοτώνονται ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες από προσκρούσεις σε εναέριες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος (Loss et al. 2014). Η θνησιμότητα από τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες που ευθύνονται για τη δραματική μείωση του αριθμού και του εύρους του οικοτόπου για δύο είδη προστατευόμενων Γυπών στη Νότια Αφρική – τον απειλούμενο με εξαφάνιση Γύπα του Ακρωτηρίου (Gyps coprotheres), και τον κρίσιμα απειλούμενο Αφρικανικό Λευκόπλατο Γύπα (G. africanus). Μελέτες μοντελοποίησης πληθυσμού (π.χ. Boshoff et al. 2011), έχουν δείξει ότι σε περιοχές με υψηλή πυκνότητα ηλεκτρικών καλωδίων οι πληθυσμοί του Γύπα του Ακρωτηρίου είναι πιθανόν να εξαλειφθούν εντελώς, σε μία περίοδο 20 – 35 χρόνων.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα νούμερα θνησιμότητας σε άλλες χώρες όπου υπάρχουν μεγαλύτερες πυκνότητες γυπών, είναι πολύ πιθανόν ότι με την ενίσχυση του πληθυσμού του είδους στο πλαίσιο του προγράμματος “Ζωή με τους Γύπες” η περιοχή αλληλοεπικάλυψης μεταξύ της περιοχής των γυπών και των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί. Κατά συνέπεια, αναμένεται ότι με την αύξηση του πληθυσμού των Γυπών μέσω της απελευθέρωσης άπειρων και ξένων σε αυτό το νησί ατόμων από την Ισπανία, οι προσκρούσεις και / ή οι ηλεκτροπληξίες πιθανόν να αυξηθούν.
Απειλές
Έλλειψη τροφής
Καθώς το σύστημα διαχείρισης της γεωργίας άλλαζε στην Κύπρο, με τους κτηνοτρόφους να υποχρεώνονται να μεταφέρουν τα νεκρά ζώα σε ενδεδειγμένες υποδομές επεξεργασίας (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1774/2002 για τα ζωικά υποπροϊόντα), συνεχώς όλο και λιγότερα ψοφίμια παρέμεναν διαθέσιμα για τους Γύπες στην ύπαιθρο. Ο αριθμός αιγοπροβάτων ελευθέρας βοσκής έχει σημειώσει σημαντική μείωση, ενώ η ενσταβλισμένη κτηνοτροφία αυξήθηκε. Επιπρόσθετα, η μεγάλη μείωση του πληθυσμού και η χρήση εργατικών ζώων όπως τα κυπριακά γαϊδούρια, συνέβαλαν στην έλλειψη διαθέσιμης τροφής. Οι παράγοντες αυτοί σε συνδυασμό με την εκτεταμένη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στο νησί οδηγεί σε αδιέξοδο για τον Γύπα, με λιγοστές ασφαλείς πηγές τροφής.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 4 σταθμοί παροχής τροφής (ταΐστρες/«εστιατόρια») για τους Γύπες στην Κύπρο, και όλοι βρίσκονται σε 4 περιοχές Natura 2000 οι οποίες έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικές για τη διατήρηση του είδους. Αυτές είναι η ΖΕΠ Κοιλάδα του Λιμνάτη, ο Ποταμός του Παραμαλίου, το Χα Ποτάμι και ο Ξερός Ποταμός. Τα «εστιατόρια» αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του είδους αφού παρέχουν ασφαλή, ελεγμένη από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες και τακτική τροφή σε ένα σημαντικό μέρος της περιοχής τροφοληψίας στο νησί.
Η αύξηση διαθέσιμης τροφής μπορεί επίσης να αυξήσει τα ποσοστά επιβίωσης του είδους.
Απειλές
Ενόχληση σε τοποθεσίες αναπαραγωγής
Δεν υπάρχουν πολλές ενεργές αποικίες αναπαραγωγής στο νησί. Στην πραγματικότητα, μόνο μία παραμένει ενεργή και βρίσκεται στους Γκρεμνούς της Επισκοπής. Παρατηρείται εντούτοις σποραδική αναπαραγωγική δραστηριότητα σε άλλες περιοχές. Υπάρχουν ακόμη 6 περιοχές που έχουν οριστεί ως προστατευόμενες (ΖΕΠ) και οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση του είδους στην Κύπρο. Αυτές είναι η ΖΕΠ του Ξερού Ποταμού, οι Γκρεμνοί του Χανουτάρη, η Κοιλάδα του Διαρίζου, ο Ποταμός του Παραμαλίου, το Χα Ποτάμι, και η Κοιλάδα του Λιμνάτη. Πολύ παλιότερα, οι Γύπες είχαν αποικίες αναπαραγωγής σε αυτές τις ΖΕΠ. Ως εκ τούτου, η ένταξή τους στο Δίκτυο Natura 2000 για την προστασία και διατήρηση του Γύπα είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα μετά από την ενίσχυση του πληθυσμού κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι Ισπανοί Γύπες και οι επόμενες γενεές του είδους θα επωφεληθούν από αυτές τις πιθανές περιοχές αναπαραγωγής, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός οργανωμένου και εξαιρετικά αυστηρού σχεδίου διαχείρισης για τις εν λόγω περιοχές. Ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να εξετάσει τις ανάγκες όχι μόνο των Γυπών ως κρισίμως απειλούμενο είδος, αλλά και άλλων απειλούμενων και εμβληματικών ειδών που χρησιμοποιούν τις περιοχές αυτές. Αν και οι Γύπες σε κάποιο βαθμό ανέχονται διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες κοντά στις περιοχές αναπαραγωγής τους (Donazar et al. 1989), η ενόχληση μπορεί να έχει ποικίλες μορφές και να επηρεάσει την επιτυχή αναπαραγωγή, τη διατροφική δραστηριότητα, και τον πιθανό αποικισμό των περιοχών. Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε επιβλαβής μορφή ενόχλησης σε αυτές τις περιοχές και σε περιοχές αναπαραγωγής πρέπει σε μεγάλο βαθμό να τύχει σωστής διαχείρισης διαχειριστεί σωστά , προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιτυχής αναπαραγωγή και η επιβίωση του είδους.
Στην Κύπρο, αυτή τη στιγμή η ανθρώπινη ενόχληση είναι πιθανώς περιορισμένη σε κάποιες περιοχές, ωστόσο, η ενόχληση κοντά στις περιοχές αναπαραγωγής δεν είναι καλά τεκμηριωμένη και αυτό είναι κάτι που χρειάζεται παρακολούθηση, καθώς θα μπορούσε να αποτελέσει περιοριστικό παράγοντα στην επέκταση της αναπαραγωγικής περιοχής του Γύπα και/ή τη δημιουργία νέων αποικιών.
Ελληνικά 
English