Δράσεις
Δράσεις
Δράσεις ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα
Συγκέντρωση γνώσης γύρω από τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων
Για να κατανοήσουμε καλύτερα το σύνθετο πρόβλημα της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων και των παραγόντων που σχετίζονται με αυτήν, η ομάδα του προγράμματος (1) θα αξιολογήσει το ισχύον νομοθετικό και διοικητικό πλαίσιο για τη διαχείριση περιστατικών χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, (2) θα συγκεντρώσει δεδομένα από παλιότερα περιστατικά δηλητηριάσεων και από αυτά θα δημιουργήσει μια βάση δεδομένων από την οποία θα μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα γύρω από το θέμα της παράνομης αυτής δραστηριότητας και (3) θα διεξαγάγει μελέτη για το επίπεδο ευαισθητοποίησης εμπλεκόμενων φορέων και θα διερευνήσει τα κίνητρα που βρίσκονται πίσω από τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων.
Ανάπτυξη συστάσεων για την επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ ανθρώπου - άγριας ζωής και ανθρώπου - ανθρώπου
Σε μια προσπάθεια να εξομαλυνθούν τα κίνητρα της τοποθέτησης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο, η ομάδα του προγράμματος θα προσδιορίσει εναλλακτικές μεθόδους που μπορούν να παρέχουν προστασία από θηρευτές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως νόμιμες λύσεις αντί της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων που συχνά στοχεύει στην εξόντωση θηρευτών, όπως αλεπούδες και σκύλους, αλλά όμως αποτελεί παράνομη δραστηριότητα που πλήττει την άγρια ζωή. Στόχος είναι να προταθούν ρεαλιστικά και υλοποιήσιμα μέτρα για την άμβλυνση των συγκρούσεων μεταξύ ανθρώπου – άγριας ζωής στις αγροτικές περιοχές.
Διεξαγωγή μελετών για τον πληθυσμό του Γύπα στην Κύπρο
Για να κατανοήσουμε σε βάθος τα οφέλη του Γύπα στην καλή λειτουργία του οικοσυστήματος και τα οφέλη που παρέχει το είδος στον άνθρωπο, το πρόγραμμα θα μελετήσει τις οικοσυστημικές υπηρεσίες του Γύπα στην Κύπρο. Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει τις προσπάθειες προστασίας και διατήρησης του είδους. Για παράδειγμα, αντίστοιχες μελέτες στην Ισπανία δείχνουν ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε την ικανότητα των γυπών να καταναλώνουν γρήγορα ψοφίμια για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την εξοικονόμηση χρημάτων από τη μεταφορά με οχήματα νεκρών ζώων στους χώρους απόρριψης και καύσης (Morales-Reyes et al. 2015). Οι γύπες παρέχουν επίσης πολιτισμικές υπηρεσίες καθώς και αναψυχής με τη μορφή του οικοτουρισμού (DeVault et al. 2016). Μια άλλη μελέτη «Ανάλυση Βιωσιμότητας Πληθυσμού» θα μας δώσει την πληροφορία που χρειαζόμαστε για να αξιολογήσουμε το ρίσκο εξαφάνισης του Γύπα από την Κύπρο κάτω από διάφορα σενάρια. Αυτό θα μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε ποιοι είναι εκείνοι οι δημογραφικοί παράγοντες (π.χ. επιβίωση, αναπαραγωγικότητα) και διεργασίες που έχουν τον πιο καθοριστικό ρόλο και μπορούν να επηρεάσουν τη διατήρηση του πληθυσμού και την αναχαίτιση της εξαφάνισης του είδους. Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης θα αναπτυχθούν διάφορα σενάρια που μπορούν να προβλέψουν την επίδραση των προγραμματιζόμενων δράσεων προστασίας και διατήρησης στις προβλέψεις αύξησης του πληθυσμού. Μια άλλη μελέτη «Ανάλυση Βιωσιμότητας Πληθυσμού» θα μας δώσει την πληροφορία που χρειαζόμαστε για να αξιολογήσουμε το ρίσκο εξαφάνισης του Γύπα από την Κύπρο κάτω από διάφορα σενάρια. Αυτό θα μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε ποιοι είναι εκείνοι οι δημογραφικοί παράγοντες (π.χ. επιβίωση, αναπαραγωγικότητα) και διεργασίες που έχουν τον πιο καθοριστικό ρόλο και μπορούν να επηρεάσουν τη διατήρηση του πληθυσμού και την αναχαίτιση της εξαφάνισης του είδους. Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης θα αναπτυχθούν διάφορα σενάρια που μπορούν να προβλέψουν την επίδραση των προγραμματιζόμενων δράσεων προστασίας και διατήρησης στις προβλέψεις αύξησης του πληθυσμού.
Ανάπτυξη ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης Ενάντια στα Δηλητήρια
Ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης θα αποτελέσει, κατά τη διάρκεια του προγράμματος και μετά το τέλος του, το καθοδηγητικό έγγραφο για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή δράσεων για την καταπολέμηση της πιο κρίσιμης απειλής για τον Πυρόχρου Γύπα, αυτή της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων.
Αυτό το Σχέδιο Δράσης θα φέρει στο τραπέζι όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (από χρήστες γης μέχρι κυβερνητικούς φορείς και ΜΚΟ) για να σχεδιάσουν ένα μακροπρόθεσμο Σχέδιο με σκοπό την εφαρμογή δράσεων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο.
Παραγωγή και διανομή κουτιών πρώτων βοηθειών για την άγρια ζωή
Με στόχο τη μείωση θανάτων γυπών από δηλητηρίαση, το πρόγραμμα θα παρέχει κουτιά πρώτων βοηθειών και σχετική εκπαίδευση στα περίπολα της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας, έτσι ώστε να μπορούν να παρέχουν τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση εντοπισμού ζωντανών θυμάτων δηλητηρίασης μέχρι να είναι δυνατή η κτηνιατρική περίθαλψη. Τα κουτιά πρώτων βοηθειών θα διαμοιραστούν στοχευμένα και σε άλλους σε φορείς που μπορούν να παρέχουν τέτοια βοήθεια.
Ανάπτυξη Πρωτοκόλλων για τον χειρισμό περιστατικών δηλητηρίασης στην ύπαιθρο
Η ομάδα του προγράμματος θα αναπτύξει τέσσερα πρωτόκολλα και εγχειρίδια για χρήση από τις αρχές και τους εμπλεκόμενους φορείς ως καθοδηγητικά έγγραφα για την ανταπόκριση και χειρισμό περιστατικών δηλητηρίασης. Αυτά τα πρωτόκολλα στόχο έχουν την ικανοποιητική συλλογή πειστηρίων και διερεύνηση περιστατικών, αλλά και την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης θανάτου στην τροφική αλυσίδα από κάποιο περιστατικό χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων. Τέτοια πρωτόκολλα θα διαθέσουν οδηγίες για την ορθή συλλογή τεκμηρίων από μια σκηνή εγκλήματος κατά της άγριας ζωής, διενέργεια νεκροψίας και τοξικολογικών αναλύσεων όπου είναι απαραίτητο, τη διερεύνηση της υπόθεσης και εφαρμογής της νομοθεσίας για επιβολή ποινής. Η ομάδα του προγράμματος θα αναπτύξει επίσης πρωτόκολλο για τη διάσωση δηλητηριασμένων γυπών όπου είναι εφικτό έτσι ώστε να μειώσουμε στο μέγιστο δυνατόν τυχόν απώλειες. Η δράση αυτή θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με το Γενικό Χημείου του Κράτους και τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
Δημιουργία Ομάδων Σκύλων για την Ανίχνευση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων
Ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο στον αγώνα για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι οι Ομάδες Σκύλων, οι οποίες μπορούν να ανιχνεύσουν δηλητηριασμένα δολώματα και θύματα δηλητηρίασης στην ύπαιθρο. Αυτές οι Ομάδες χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ενώ για την Κύπρο θα είναι η πρώτη φορά που θα λειτουργήσουν δύο τέτοιες ομάδες. Αυτές οι Ομάδες παρέχουν πληροφορίες για την πραγματική έκταση του προβλήματος, βοηθούν σημαντικά τον εντοπισμό και άρα την απομάκρυνση δηλητηρίου από την ύπαιθρο και έτσι συχνά δρουν και ως αποθαρρυντικός παράγοντας για τους παρανομούντες. Στην Κύπρο, αυτές οι Ομάδες Σκύλων για την Ανίχνευση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων θα λειτουργούν κάτω από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας που είναι και η αρμόδια αρχή για τα άγρια πουλιά, ενώ οι περιπολίες θα επικεντρώνονται σε περιοχές της υπαίθρου, σχετικές με τον Γύπα. Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα προνοεί την έναρξη της αλυσίδας συλλογής και διαφύλαξης τεκμηρίων σε περιστατικά δηλητηρίασης, έτσι ώστε να είναι δυνατή η παρουσίαση υπόθεσης ενώπιον της δικαιοσύνης διασφαλίζοντας ότι έχουν ληφθεί όλες οι απαραίτητες και νομικώς ορθές διαδικασίες με στόχο την επιβολή ποινών σε όποιον παρανομεί.
Δράσεις για την ενίσχυση διαθεσιμότητας τροφής στους Γύπες
Αξιολόγηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση νεκρών κτηνοτροφικών ζώων και δημιουργία προτάσεων προς όφελος του Γύπα
Οι γύπες, ως πτωματοφάγο είδος, τρέφονται με νεκρά ζώα μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους. Μεταξύ του 1996 και 2000, η εμφάνιση της νόσου σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών αποτέλεσε την πιο σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία και προκάλεσε πολιτικές κρίσεις σε σχέση με την ασφάλεια τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκε η υγειονομική νομοθεσία (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1774/2002) που έθεσε περιορισμούς στη χρήση ζωικών υποπροϊόντων που δεν προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, κάτι που οδήγησε σε βαρυσήμαντες αλλαγές στη διαχείριση νεκρών ζώων κτηνοτροφίας (για παράδειγμα καταστροφή του 80% των νεκρών ζώων). Αυτό αποτέλεσε άμεση απειλή για τους πληθυσμούς των γυπών της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του πληθυσμού της Κύπρου, λόγω μείωσης της διαθέσιμης τροφής. Το πρόγραμμα θα αξιολογήσει την ισχύουσα νομοθεσία της Κύπρου σχετικά με την απόρριψη νεκρών ζώων κτηνοτροφίας και τους κανονισμούς διάθεσης συμπληρωματικής τροφής που επιτρέπουν τη λειτουργία «εστιατορίων» γυπών στην Κύπρο και θα παρέχει σύγκριση με τον πρόσφατο κανονισμό της ΕΕ (142/2011). Επίσης, θα γίνει συλλογή βέλτιστων πρακτικών από άλλες χώρες της Ευρώπης και θα αναπτυχθούν κάποιες προτάσεις προς όφελος και των γυπών σε συνεργασία με εμπλεκόμενους φορείς όπως οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
Δημιουργία και λειτουργία ενός «εστιατορίου» για γύπες
Σήμερα στην Κύπρο λειτουργούν τέσσερις σταθμοί συμπληρωματικής τροφής («εστιατόρια» για γύπες) στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου. Οι τρεις είναι υπό τη λειτουργία της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας και ο ένας από το Τμήμα Δασών. Τα «εστιατόρια» (ταΐστρες) παρέχουν συμπληρωματική τροφή στους γύπες, ελεύθερη από δηλητήρια. Η δημιουργία ακόμη ενός «εστιατορίου» μπορεί να βοηθήσει στην επέκταση της επικράτειας των γυπών σε άλλες περιοχές και ενδεχομένως την κατάληψη ιστορικών αποικιών που αναμένεται με την αύξηση του πληθυσμού λόγω της εισαγωγής γυπών από Ισπανία. Η χρήση των «εστιατορίων» θα παρακολουθείται από ειδικές κάμερες.
Δράσεις για τη μείωση προσκρούσεων
Μείωση του κινδύνου πρόσκρουσης με εναέρια ηλεκτρικά καλώδια
Σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης για τη Διατήρηση Ειδών Γύπα σε Αφρική και Ευρώπη (Botha et al. 2017), οι προσκρούσεις με υποδομές ηλεκτρισμού (εναέριες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος) αποτελούν μια κρίσιμη απειλή βάσει της έκτασης, της σοβαρότητας της ζημιάς που μπορούν να προκαλέσουν και του βαθμού μη αναστρεψιμότητας της ζημιάς. Στην Κύπρο, δεν υπάρχουν πολλές αναφορές πρόσκρουσης σε ηλεκτρικά καλώδια ως πιθανή αιτία θανάτου, αλλά αυτό είναι κάτι που χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση. Σε πρώτη φάση, το πρόγραμμα θα αναγνωρίσει τις εναέριες γραμμές μεταφοράς ρεύματος με το υψηλότερο ρίσκο πρόσκρουσης και σε μεταγενέστερο στάδιο αυτές οι γραμμές θα σημανθούν με ειδικό εξοπλισμό (fireflies), ώστε να μειωθεί το ρίσκο πρόσκρουσης και η θνησιμότητα γυπών από αυτή την αιτία. Η δράση αυτή θα υλοποιηθεί σε στενή συνεργασία με την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου.
Ενίσχυση του πληθυσμού στην Κύπρο με εισαγωγή γυπών
Η ενίσχυση του πληθυσμού του Γύπα στην Κύπρο είναι αναγκαία λόγω του εξαιρετικά χαμηλού αριθμού ατόμων (20 πουλιά καταμετρήθηκαν στην αρχή του προγράμματος, Δεκέμβριος 2019). Ακόμα κι αν οι περισσότερες από τις κύριες απειλές ελεγχθούν, θα είναι πολύ δύσκολο για τον σημερινό πληθυσμό να ανακάμψει. Λαμβάνοντας υπόψη την υλοποίηση όλων των δράσεων του προγράμματος για την αντιμετώπιση των κυριότερων απειλών, καθώς και τα αποτελέσματα των μελετών που θα διεξαχθούν, το πρόγραμμα προνοεί, μετά το πρώτο έτος υλοποίησης, την εισαγωγή ατόμων από την Ισπανία που διαθέτει υγιή πληθυσμό γυπών. Για ένα επιτυχημένο πρόγραμμα ενίσχυσης του πληθυσμού, θα ακολουθηθούν συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως η ετοιμασία τακτικής εγκλιματισμού και απελευθέρωσης, να εξοπλιστούν τα πουλιά με πομπούς GPS, και κτηνιατρική υποστήριξη για τα πουλιά, εάν χρειαστεί.
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ
Η ομάδα του προγράμματος θα παρακολουθεί προσεκτικά τις διάφορες πτυχές του προγράμματος για να εξασφαλίσει ότι οι δράσεις προχωρούν προς την κατεύθυνση των καθορισμένων στόχων. Ένα σύνολο δεικτών παρακολούθησης ορίζονται για να παρακολουθούνται και να αξιολογούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου.
Επιπλέον, η ομάδα του προγράμματος θα παρακολουθεί τον πληθυσμό και την αναπαραγωγική δραστηριότητα των γυπών μέσα από εργασίες πεδίου και παρακολούθηση των πομπών GPS.
Εκπαίδευση και Κατάρτιση
Προκειμένου να δημιουργηθεί ένα εθνικό λειτουργικό δίκτυο φορέων που συνδέονται με την προστασία του Γύπα και τις απειλές του, το έργο προβλέπει μία σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους εμπλεκόμενους φορείς . Τα προγράμματα αυτά επικεντρώνονται σε καινοτόμες τεχνικές τοξικολογικής ανάλυσης, σε εγκληματολογική έρευνα για περιστατικά δηλητηρίασης, στην περίθαλψη και στην κτηνιατρική φροντίδα γυπών. Ορισμένα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα θα πραγματοποιηθούν στο εξωτερικό και κάποια από αυτά στην Κύπρο με προσκεκλημένους συμμετέχοντες από εμπλεκόμενους φορείς.
Προώθηση της δυνατότητας αναπαραγωγής και μεταφοράς του προγράμματος
Για να διασφαλιστεί η αναπαραγωγή και η μεταφορά των αποτελεσμάτων του προγράμματος σε άλλα περιβάλλοντα / οντότητες / περιοχές, η ομάδα του προγράμματος θα προετοιμάσει ένα σχέδιο αναπαραγωγής και μεταφοράς στα πρώτα στάδια του προγράμματος. Το σχέδιο θα διερευνήσει τον βαθμό στον οποίο μπορούν να εφαρμοστούν οι μέθοδοι του προγράμματος σε άλλα είδη ή τοποθεσίες, ποιες από τις προσεγγίσεις / μεθόδους είναι οι πλέον κατάλληλες για μεταφορά και αναπαραγωγή και πώς μπορούν αυτές οι μέθοδοι να μεταφερθούν ή / και να αναπαραχθούν.
Σε μεταγενέστερο στάδιο του προγράμματος, για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής μεταφοράς γνώσεων, θα δημιουργηθούν λεπτομερείς οδηγοί (πακέτο εργαλείων) για όλες τις δράσεις διατήρησης που υλοποιούνται στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος. Μόλις είναι έτοιμο, αυτό το “πακέτο εργαλείων” θα είναι διαθέσιμο κατόπιν αιτήματος στα ενδιαφερόμενα μέρη.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, το πρόγραμμα θα οργανώσει μια σειρά εργαστηρίων για να παρουσιάσει τις λεπτομέρειες των συγκεκριμένων μεθόδων διατήρησης που εφαρμόζονται και το περιεχόμενο των σχετικών εργαλείων.
Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση
Προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων και των ομάδων στόχων σχετικά με την κρίσιμη κατάσταση του Γύπα στην Κύπρο, τη σημασία του για το οικοσύστημα, τις απειλές που αντιμετωπίζει και τη σημασία του δικτύου Natura 2000, το πρόγραμμα προβλέπει ένα περιεκτικό πακέτο διάχυσης και δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
Ενημερωτικό υλικό:
Για να επιτύχουμε την κινητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια διατήρησης του Γύπα και να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση στις ομάδες στόχους, το πρόγραμμα θα δημιουργήσει ενημερωτικό υλικό (όπως ιστοσελίδα, ενημερωτικά φυλλάδια, αφίσες, πινακίδες, καρφίτσες, μπλουζάκια), οπτικοακουστικό υλικό και θα έχει ισχυρή παρουσία στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και στα ΜΜΕ.
Εκστρατεία επικοινωνίας:
Οι τοπικές κοινότητες που βρίσκονται στις περιοχές των γυπών αποτελούν κλειδί στην επιτυχία του έργου και έτσι ντόπιοι χρήστες γης όπως κυνηγοί και κτηνοτρόφοι είναι μεταξύ των βασικών εμπλεκομένων του προγράμματος. Για τον λόγο αυτό, το πρόγραμμα θα υλοποιήσει στοχευμένη εκστρατεία επικοινωνίας στις τοπικές κοινότητες μέσω συναντήσεων και εκδηλώσεων, εστιάζοντας στη σημαντικότητα των γυπών, τις υπηρεσίες που παρέχουν στα οικοσυστήματα, τις απειλές που αντιμετωπίζουν, τη σημαντικότητα του δικτύου Natura 2000 και τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές κοινότητες μπορούν να συμβάλουν στην προσπάθεια αυτή. Η ομάδα του προγράμματος θα είναι επίσης παρούσα στην Κυπριακή Έκθεση Κυνηγιού.
Εκδηλώσεις:
Μια σειρά εκδηλώσεων θα πραγματοποιηθούν για τον εορτασμό του θαύματος της φύσης και να δοθεί η ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει τους γύπες. Η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας και η Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους γύπες είναι μερικές από τις ευκαιρίες για διάδοση του μηνύματος της διατήρησης της φύσης. Προς το τέλος του προγράμματος, θα γίνει προβολή του ντοκιμαντέρ που θα παραχθεί στο πλαίσιο του προγράμματος καθώς και μια έκθεση φωτογραφίας από επιλεγμένες δράσεις του προγράμματος.
Δικτύωση:
Για να εξασφαλιστεί η ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών, το πρόγραμμα θα οργανώσει ένα συνέδριο στην Κύπρο με προσκεκλημένους βασικούς συμμετέχοντες από όλη την Ευρώπη και οι οποίοι εργάζονται σε παρόμοιες πτυχές με αυτές του προγράμματος “Ζωή με τους Γύπες”. Το πρόγραμμα προβλέπει επίσης τη συμμετοχή του στην ευρωπαϊκή συνάντηση των Ομάδων Σκύλων για την Ανίχνευση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων.
Ελληνικά 
English