Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες», τον Μάιο 2022 ξεκίνησαν τη λειτουργία τους δύο Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων με τους ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους Sofie και Dixie υπό την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας. Στόχος των ΟΑΔΔ είναι να μειώσουν τις πιθανότητες δηλητηρίασης του Πυρόχρου Γύπα που απειλείται άμεσα με εξαφάνιση. Αυτό επιτυγχάνεται  μέσω τακτικών περιπολιών εντοπισμού και απομάκρυνσης δ.δ. από την ύπαιθρο. Η δράση των ΟΑΔΔ βοηθά παράλληλα στην πρόληψη δηλητηρίασης άλλων άγριων ζώων, καθώς και οικόσιτων και κατοικίδιων ζώων (όπως κυνηγετικοί σκύλοι, τσοπανόσκυλα κτλ.), τα οποία είναι εξίσου ευάλωτα στα δηλητηριασμένα δολώματα. Χάρη στη λειτουργία των ΟΑΔΔ ενισχύεται επίσης η ικανότητα των σχετικών αρμόδιων αρχών για τον εντοπισμό δηλητηριασμένων δολωμάτων και ζώων, κάτι που συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη διερεύνηση και πάταξη αυτού του εγκλήματος κατά της άγριας ζωής.

Πέραν των 300 περιπολιών
Κατά τους πρώτους 8 μήνες λειτουργίας τους (Μάιος 2022 – Δεκέμβριος 2022), οι δύο ΟΑΔΔ πραγματοποιούσαν περιπολίες στην ύπαιθρο, τέσσερις με πέντε φορές τη βδομάδα, ελέγχοντας πιο συχνά περιοχές στην κύρια επικράτεια του Γύπα (πεδινές, ημι-ορεινές και ορεινές περιοχές των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου), αλλά και άλλες περιοχές της Κύπρου. Μέσα σε αυτό το διάστημα, οι δύο ΟΑΔΔ πραγματοποίησαν πέραν των 300 προληπτικών περιπολιών και ανταποκρίθηκαν σε 65 κλήσεις πολιτών.

Πέραν των 350 δολωμάτων
Σε πέντε περιπτώσεις βρέθηκαν δολώματα κατά τη διάρκεια προληπτικών περιπολιών. Από όλες τις περιπολίες προέκυψαν 44 περιστατικά όπου εντοπίστηκαν συνολικά 31 νεκρά ζώα με υποψία δηλητηρίασης. Στα περιστατικά αυτά εντοπίστηκαν περίπου 380 κομμάτια από δολώματα, που ισοδυναμούν σε 34 κιλά περίπου, τα οποία φαίνεται ότι περιείχαν δηλητηριώδεις ουσίες. Δείγματα από κάποια περιστατικά στάλθηκαν για τοξικολογικές αναλύσεις στο Γενικό Χημείο του Κράτους όπου επιβεβαιώθηκε η χρήση των παράνομων ουσιών methomyl ή/και carbofuran.

Περιοχές και κίνητρα
Περισσότερα από τα μισά περιστατικά καταγράφηκαν εντός επιτρεπόμενης περιοχής κυνηγίου, ενώ τα υπόλοιπα καταγράφηκαν σε ακτίνα εντός ενός χιλιομέτρου από την κοντινότερη κτηνοτροφική μονάδα. Ενδεχομένως αυτό να καταδεικνύει ότι το πιθανότερο κίνητρο πίσω από τη χρήση δ.δ., για την περίοδο αναφοράς, είναι στην πλειονότητα των περιστατικών οι αντιδικίες μεταξύ κυνηγών ή η εξολόθρευση αλεπούδων, ενώ ακολουθεί το κίνητρο της προστασίας κτηνοτροφικών ζώων από θηρευτές, όπως αλεπούδες και αδέσποτοι σκύλοι.

Τα θύματα δηλητηρίασης
Τα περισσότερα θύματα ήταν σκυλιά (45.2%), ενώ τα υπόλοιπα νεκρά είδη που καταγράφηκαν ήταν αλεπού (12.9%), γύπας (9.7%), κατσίκα (9.7%) σκαντζόχοιρος (6.5%), σαύρα (3.2%), γάτος (3.2%), σπιζαετός (3.2%), θουπί (3.2%) και καρακάξα (3.2%). Αυτό καταδεικνύει τη σοβαρότητα των περιστατικών δηλητηρίασης, καθώς οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι ιδιαίτερα τοξικές και επικίνδυνες, και σκορπούν αδιάκριτα τον θάνατο τόσο στην άγρια ζωή όσο και σε κατοικίδια ζώα.

Αυξημένο το ρίσκο δηλητηρίασης των Γυπών
Όσον αφορά τον Γύπα, πέρα από τα μισά περιστατικά εντοπίστηκαν εντός της επικράτειας του Γύπα σε περιοχές που αναγνωρίζονται ως κρίσιμες για την επιβίωση του είδους στην Κύπρο. Ένα πολύ σοβαρό περιστατικό δηλητηρίασης που σημειώθηκε τον Μάιο 2022 είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 9 Γυπών περίπου, σχεδόν του μισού πληθυσμού του είδους και την καταστροφή της ενεργούς αποικίας στη Πάφο. Η συνεχιζόμενη χρήση δ.δ. στην ύπαιθρο ενδέχεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του είδους από το νησί μέσα στα επόμενα χρόνια αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Οι δύο ΟΑΔΔ αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση αυτής της παράνομης πρακτικής, ενώ ο εντοπισμός δραστών και η επιβολή ποινών είναι απαραίτητη για την αποτροπή αυτού του εγκλήματος κατά της άγριας ζωής. Ήδη δύο υποθέσεις δηλητηρίασης βρίσκονται ενώπιον της δικαιοσύνης.

Καταγγελίες από το κοινό
Πολύ σημαντική ήταν η συνεισφορά των ανθρώπων της υπαίθρου, αφού τα περισσότερα περιστατικά δεν θα γίνονταν αντιληπτά χωρίς την ενημέρωση από πολίτες. Πηγές πληροφόρησης για πιθανά περιστατικά δηλητηρίασης ήταν κυρίως κυνηγοί (12), κάτοικοι χωριών (10) και κτηνοτρόφοι (4). Στην υποψία δηλητηριασμένων δολωμάτων ή ζώων στην ύπαιθρο, οι πολίτες παρακαλούνται να καλούν άμεσα τις ΟΑΔΔ στο 99267916 ή 99255086 και όπου χρειάζεται να προβαίνουν σε καταγγελία στον τοπικό αστυνομικό σταθμό.

Η ομάδα του προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες» ευχαριστεί όλους τους ανθρώπους της υπαίθρου, από όλες τις επαρχίες της Κύπρου, που ενημέρωσαν τις Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων για πιθανά περιστατικά δηλητηρίασης και ύπαρξης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο, και όσους προέβησαν σε σχετική καταγγελία στην Αστυνομία. Αναγνωρίζεται επίσης η συνεργασία και η σημαντική συμβολή της Αστυνομίας Κύπρου και ειδικότερα του τμήματος της Αστυνομίας για τα Ζώα, των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, του Γενικού Χημείου του Κράτους και του Τμήματος Γεωργίας στη διαχείριση περιστατικών δηλητηρίασης, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διερεύνηση αυτού του εγκλήματος κατά της άγριας ζωής.

Υπενθυμίζεται ότι η τοποθέτηση δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι παράνομη και τιμωρείται με μέχρι και τρία χρόνια φυλάκιση ή/και πρόστιμο που ανέρχεται στα €20.000 βάσει του περί Προστασίας και Διαχείρισης των Αγρίων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμου ενώ σε περίπτωση που προκληθεί ουσιαστική βλάβη σε προστατευόμενο είδος όπως ο Γύπας, ο περί Προστασίας του Περιβάλλοντος μέσω του Ποινικού Δικαίου Νόμος, προβλέπει ποινή μέχρι και δέκα χρόνια φυλάκιση ή/και χρηματικό πρόστιμο €500.000.

Η αναφορά των ΟΑΔΔ είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες» στο www.lifewithvultures.eu