Η παρακολούθηση μεγάλων πουλιών μέσω GPS ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Στην αρχή, οι πομποί ήταν αρκετά μεγάλοι σε μέγεθος και ήταν διαθέσιμοι μόνο με μπαταρίες, πράγμα που σήμαινε ότι μόνο σε μεγάλα πουλιά μπορούσαν να τοποθετηθούν. Σήμερα, οι πομποί αυτοί είναι πολύ πιο μικροί και είναι εξοπλισμένοι με ηλιακούς συλλέκτες για επαναφόρτιση των μπαταριών, πράγμα που τους καθιστά κατάλληλους και για μικρότερα πουλιά. Πουλιά που χρησιμοποιούν ανοδικά ρεύματα αέρα, όπως οι γύπες, προσφέρονται για πομπούς GPS, καθώς το βάρος του πομπού δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα και οι πομποί είναι αρκετά εκτεθειμένοι στην ηλιακή ακτινοβολία και επαναφορτίζονται. Ανάλογα με τον τύπο πομπού, μπορούν να καταγραφούν μέχρι και 10.000 στίγματα ημερησίως. Αυτά τα δεδομένα, καθώς και το επίπεδο ισχύος της μπαταρίας, μεταφέρονται μέσω δορυφόρου ή του δικτύου GSM στις ερευνητικές ομάδες. Οι πομποί μπορούν να παραμείνουν σε λειτουργία για αρκετά χρόνια και δεν είναι ασυνήθιστο ένα άτομο να παρακολουθείται για 3-4 χρόνια ή και περισσότερο.
Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται σχετίζονται με τη βιολογία, την οικολογία και τη διατήρηση των πουλιών. Καταρχάς, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την παρακολούθηση της ευημερίας του πουλιού. Τόσο οι μελετητές όσο και αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου ελέγχουν τα δεδομένα, τα οποία μεταφέρονται τακτικά μέσω των δικτύων GSM / GPRS. Εάν το πουλί δεν κινείται, εάν η θερμοκρασία σώματος πέσει πολύ χαμηλά ή τα δεδομένα του επιταχυνσιόμετρου δεν δείχνουν οποιαδήποτε δραστηριότητα, εμφανίζεται μια ειδοποίηση. Χάρη σε αυτές τις πληροφορίες, μια ομάδα πεδίου μπορεί να ειδοποιηθεί εγκαίρως για να μεταβεί στην περιοχή και να σώσει ένα αδύναμο Γύπα ή, αν το πουλί βρεθεί νεκρό, η ομάδα μπορεί να διασφαλίσει ότι θα γίνει νεκροψία σε περίπτωση που το πουλί έχει βρεθεί σύντομα μετά τον θάνατό του.
Κατά το πρόγραμμα επανένταξης Γυπαετών Gypaetus barbatus στις Άλπεις, τοποθετήθηκαν πομποί GPS σε 106 πουλιά, εκ των οποίων 22 πέθαναν ή έπρεπε να επανασυλληφθούν. Τα μισά από αυτά απελευθερώθηκαν και πιθανότατα, τα περισσότερα από αυτά δεν θα είχαν βρεθεί εγκαίρως, εάν δεν είχαν εφοδιαστεί με πομπό GPS (Daniel Hegglin, pers. comm.).
Τα δεδομένα GPS μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις περιοχές τροφοληψίας και τις μεταναστευτικές διαδρομές των πουλιών, και να εντοπίσουμε τυχόν επικίνδυνα ηλεκτρικά καλώδια, στύλους ή ανεμογεννήτριες. Τα δεδομένα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς καταδεικνύουν πού υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη για δράσεις διατήρησης και επιτρέπουν σε επιστήμονες να μελετήσουν τη συμπεριφορά των πουλιών.
Επιπλέον, τα δεδομένα GPS είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης. Όποιος επιθυμεί μπορεί να ακολουθήσει το ταξίδι του αγαπημένου του πουλιού στο διαδίκτυο και δεδομένα υψηλής ανάλυσης μπορούν χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία εντυπωσιακών αναπαραστάσεων του τρόπου με τον οποίο τα πουλιά χρησιμοποιούν τα θερμά ανοδικά ρεύματα και πετούν στους ουρανούς.
Με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η τοποθέτηση πομπού σε ένα πουλί πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, καθώς η λανθασμένη τοποθέτηση του εξοπλισμού θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του πουλιού. Υπάρχουν ασφαλείς μέθοδοι οι οποίες έχουν δοκιμαστεί ευρέως. Συνιστάται η προσθήκη ενός αδύναμου σημείου στη ζώνη, έτσι ώστε, στην περίπτωση που ένας πομπός δεν είναι πια σε λειτουργία, αυτή να σπάσει και ο πομπός να πέσει από το πουλί.
Το Vulture Conservation Foundation (VCF) ήδη παρείχε δύο πομπούς στον Πτηνολογικό και την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να παρακολουθούμε τις κινήσεις δύο νεαρών γυπών, της Νεφέλης και του Ίκαρου. Χάρη στον πομπό, η ομάδα του προγράμματος LIFE with Vultures είχε παρατηρήσει ότι η Νεφέλη βρισκόταν στην πόλη της Λεμεσού και ήταν σε θέση να παρακολουθεί και να προστατεύει το πουλί από το έδαφος ενόσω βρισκόταν εκεί. Στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE with Vultures, 28-35 γύπες περίπου θα εξοπλιστούν με πομπούς χρησιμοποιώντας ένα τύπο ζώνης (leg loop harness) που κατά την άποψή μας είναι η πιο φιλική επιλογή προς τα ζώα. Ανυπομονούμε να σας παρουσιάσουμε κάποιους ενδιαφέροντες χάρτες από τις κινήσεις των ντόπιων, αλλά και των νέων γυπών που θα εισαχθούν από την Ισπανία.